Islamic sources

انقلاب کربلا از دیدگاه اهل سنت

این کتاب، انقلاب کربلا را با توجه به منابع اهل سنت به طور علمی بررسی کرده است. مؤلف پس از بیان مقدمه، پرسش‌های اصلی، پاسخ‌ها و فصل بندی، به دسته‌بندی و معرفی منابع پرداخته است. وی منابع حادثه عاشورا به دو دسته منابع دسته‌‌ای اول؛ یعنی آن دسته از منابعی که به طور مستقیم حادثه کربلا را گزارش کرده و منابع دسته‌ا‌ی دوم؛ یعنی آن‌ دسته از منابعی که به طور غیر مستقیم به نقل این حادثه پرداخته، تقسیم بندی کرده است. نکته‌ای مهمی که مؤلف در این قسمت بدان توجه می‌کند، ارزش‌گذاری منابع است و این مسأله را یاد‌آور می‌شود که در تمام پژوهش‌‌های علمی به‌ویژه پژوهش‌های تاریخی، شناخت و پالایش منابع، اهمیت فراوان دارد. روی همین جهت است که ایشان در بدست آوردن نتیجه نزدیک به واقع، سعی می‌کند از منابع دست اول بهره ببرد. فصل اول کتاب به بررسی خلافت یزید بن معاویه پرداخته است و در آن مباحثی چون؛ ولایت‌عهدی، نحوه مشارکت و بیعت مردم با یزید و شرایط خلیفه اسلامی بنا بر مبانی اسلامی از نظر اهل سنت پرداخته است. هم‌چنین دیدگاه‌های موجود در وادی‌‌های یاد شده را با توجه به منابع اهل سنت، بررسی کرده است. فصل دوم کتاب، به موضوع اجتهاد اختصاص دارد و در آن مسأله اجتهاد خلفای مسلمان، به‌ویژه اجتهاد یزید در قبال قتل امام حسین (ع) مورد بررسی قرار گرفته است. مسأله اجتهاد در فرهنگ اهل سنت، چیزی است که با آن بسیاری از مسایل را به زعم خودشان حل می‌کنند. یکی از توجیهاتی غیر قابل پذیرش اهل سنت، در باره قتل امام حسین (ع) مسأله اجتهاد بی‌پایه آن‌هاست که مؤلف این مسأله را به‌ خوبی بررسی کرده و اجتهاد شرعی را از غیر شرعی جدا کرده است. فلسفه انقلاب کربلا از دیدگاه اهل سنت، عنوان فصل سوم است و در آن به علل قیام امام حسین (ع) از دیدگاه اهل سنت پرداخته شده است. در زمینه عوامل قیام امام حسین، دیدگاها و شبهات گوناگونی از طرف اهل سنت ارایه شده‌‌‌‌اند؛ ولی در مقابل، شمار فراوانی از اهل سنت آن شبهات را وارد نمی‌دانند و برای انقلاب کربلا، عوامل دینی، اجتماعی و سیاسی را ذکر می‌کنند. نویسنده در این قسمت سعی کرده است عوامل قیام امام حسین (ع) را که در منابع اهل سنت به صورت صریح یا تلویحی آمده است، بررسی و تبیین کند. در فصل چهارم، دخالت یزید بن معاویه در فاجعه کربلا، بررسی گردیده و در آن، دیدگاه‌‌ها و نظریات مطرح شده در این باب با توجه به اسناد و مدارک تردید ناپذیر ارزیابی شده است. کرامات و پیامد‌های انقلاب کربلا از دیدگاه اهل سنت، عنوان فصل پنجم است. مؤلف در این فصل تلاش کرده است تا پیامدها و عقوبت قاتلان امام حسین (ع) و یارانش و نیز تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جریات عاشورا را بر جامعه اسلامی از نگاه اهل سنت بیان کند. جواز یا عدم جواز لعن یزید، بحث پر جنجال میان علمای اهل سنت است و نویسنده در فصل ششم این مسأله مورد مناقشه را تحت عنوان «علمای اهل سنت و مسأله‌ی لعن یزید» بحث کرده است. وی معتقد است که مسأله جواز یا عدم جواز لعن یزید از دیرباز در میان علمای اهل سنت مطرح بوده و همین مسأله سبب دسته‌بندی و صف‌آرایی اعتقادی آنان گردیده است. بسیاری از اهل سنت، به دلیل دخالت یزید در قتل امام حسین (ع) و دیگر فرزندان امام علی (ع)، او را کافر، و لعنش را لازم می‌دانند و همواره آن‌را به زبان یا قلم می‌رانند. در مقابل، شماری اندکی از اهل سنت، با همه‌ تأسف و ابراز احساسات، حکم به عدم جواز لعن یزید کرده‌اند. در این فصل، نخست سیر تاریخی تفکر یادشده بیان شده است و سپس مورد ارزیابی و نقد قرار گرفته است. فصل هفتم عهده‌دار حیات و کارنامه مخالفان لعن یزید است. اقلیت اهل سنت که از جهات گوناگون با دید تردید به انقلاب کربلا نگریسته‌اند و درپی دفاع از حکومت یزید برآمده‌اند، در این مسیر دچار تناقض‌گویی‌های فراوان شده‌‌اند. در این فصل کارنامه آن‌ها به خوانندگان معرفی شده است. فصل هشتم، عزاداری و رویکرد عملی و عاطفی دانشمندان اهل سنت را نسبت به حادثه عاشورا بازتاب می‌دهد. در این فصل نفوذ عملی این انقلاب در متن زندگی اهل سنت و عزاداری‌های آن‌ها در کشورهای مختلف نشان داده شده است.